Anemi / Kansızlık
Kansızlık Nedir?
Kansızlık vücudunuz boyunca oksijeni taşıyan sağlıklı ve güçlü kırmızı kan hücreleri olmadığında görülür. Kan hücrelerinde hemoglobin, kana kırmızı rengini veren protein, eksikliği olabilir. Demir eksikliği kansızlığın en tipik biçimidir ve kadınlarda daha yaygındır. Birleşik krallıkta kadınların % 8 inde erkeklerinse % 3 ‘ünde demir eksikliği saptanmıştır.
Kansızlığın Belirtileri
İyi uyuduğunuzda bile yorgun hissediyorsanız ya da normal aktiviteler için bile enerjisizseniz kansızlık yaşıyor olabilirsiniz. Bu durum hafıza ve ruh hali problemlerinizin altında yatan sebep de olabilir. Semptomlar hafif ya da hayati olmak üzere değişir ve şunları içerebilir:
Yorgunluk
Uyuşukluk (enerji eksikliği)
Nefes darlığı
Solgun cilt
Baş ağrısı
Tinitus ve kulak çınlamaları
Tat alma duyusunda değişiklik
Kalp ile ilgili belirtiler
Anemi olan insanların kanlarında daha az oksijen vardır bu da kalbin diğer organlara yeterli oksijen pompalaması için daha çok çalışması gerektiği anlamına gelir. Kardiyakla ilgili belirtiler nefes darlığı ve göğüs ağrısı aritmi (anormal kalp ritmi), vardır.
Çocuklarda Anemi
Ülkemizde birçok çocukta kansızlık görülür çünkü onların beslenme düzeninde yeterli demir yoktur. Çocuğunuzda yorgunluk, zayıflık, ya da tekrarlayan enfeksiyonlar gibi belirtiler varsa doktorunuzu görününüz, kan testleri önerebilir.
Kansızlık risk faktörleri
Kadınlar ve kronik hastalığı olan kişiler kansızlık konusunda büyük riski altındadır. Kadınlar zorlu adet dönemlerinde kan kaybettikleri zaman kansız hale gelebilir. Gebelik de kadınların kan hacminde değişim yaratarak kansızlığa neden olabilir. Böbrek hastalığı gibi kronik hastalıklar vücudun kırmızı kan hücreleri yapma yeteneğini etkileyebilir. Demir, folik asit veya B12 vitamini düşük bir beslenme düzeni de kansızlık riskini artırır. Kansızlığın bazı türleri kalıtsaldır.
Gençler ve anemi
Çocuğunuzun sık sık yorgun ise, nedeni kansızlık olabilir. Gençler ani büyüme ataklarından dolayı demir eksikliği kaynaklı kansızlık riski altındadır. Genç kızlar adet dönemleri ve genellikle kötü beslenme alışkanlıklarından dolayı kansızlığa daha yatkındır.
Düşük demir alımı
Demir alımı düşük olan bir beslenme düzeni kansızlığa neden olabilir. Bitkiler ve takviyelerden alınan demir kırmızı etten alınan demir kadar emilmez. Crohn hastalığı, çölyak hastalığı gibi sindirim problemleri, , hatta gastrik bypass operasyonu demir emilimini engelleyebilir. Ayrıca demir açısından zengin gıdalar ile alınan, bazı gıdalar ve ilaçlar, demir alınımını engelleyebilir.
Bunlar;
Süt ürünleri
Diğer kalsiyum yönünden zengin besinler
Kalsiyum takviyesi
Antasitler
Kahve
Çay
Vitamin eksikliği
Vücudun kırmızı kan hücreleri yapmak için hem B12 vitaminine hem de folik aside ihtiyacı vardır. Bu vitaminler açısından düşük bir beslenme düzeni bazen anemiye neden olabilir. Otoimmün bozukluk ya da sindirim sorunları da vücudunuzun yeterince B12 vitaminini emilmesini önleyebilir. Hayvan kaynaklı gıdalar ve güçlendirilmiş kahvaltılık gevrekler B12 için iyi kaynaklardır. Folik asit yeşil yapraklı sebzeler, meyveler, kuru fasulye ve bezelyede bulunur. Ayrıca ekmeklere, makarnalara ve tahıllara da folik asit olarak eklenir.
Hastalık
Kronik hastalık veya enfeksiyon, vücudun daha az kırmızı kan hücreleri yapmasına neden olabilir. Bu da hemoglobinde düşüşe neden olur. Eğer ciddi kan kaybı varsa, o zaman demir eksikliği anemisi meydana gelebilir. Bazı ilaç ve tıbbi tedaviler de kansızlık riski oluşturabilir. Demir veya diğer takviyelere ihtiyacınız olup olmadığını görmek için doktorunuza danışın.
Aplastik anemi
Aplastik anemi, kemik iliğinin vücuda yetecek kadar kan hücreleri yapmadığı nadir bir hastalıktır. Aplastik Anemi Vakfına göre, İngiltere'de yılda yaklaşık 150 ila 200 kişiyi etkiler. Bir dış olay vücudun bağışıklık sisteminin kemik iliğine hücum ettiği durumlarda görüldüğü düşünülüyor. Belli faktörler durumun görülme riskini artırabilir. Bunlar viral enfeksiyon ya da bazı kimyasallara veya ilaçlara maruz kalma sayılabilir. Ciddi vakalarda, insanlar kan nakline ya da bir kemik iliği nakline gerek duyuyor.
Kan kaybı
Çok fazla kan hücreleri kaybetmek aneminin en sık nedenidir. Ağır adet dönemleri , ülser, yaralanma veya ameliyattan dolayı yaşanan kan kayıpları demir eksikliği anemisine neden olabilir. Ağır adet dönemleri olan kadınlar, demir eksikliği için test yaptırmayı düşünmelilerdir.
Hatalı kan hücresi mekaniği
Kalıtsal hastalıklar vücudun kırmızı kan hücreleri üretimini etkileyebilir. Talaseminin olarak bilinenler, vücutta daha az sağlıklı kırmızı kan hücreleri ve daha az hemoglobin yapmaya neden olabilir ve kan nakli ile tedavi edilebilir. Hemolitik anemi olan insanlar arasında, kırmızı kan hücreleri yok edilir ve çok hızlı bir şekilde kan dolaşımından temizlenir.
Orak hücreli anemi
Orak hücreli anemi hemoglobinin anormal bir formunu üreten kalıtsal bir hastalıktır. Bu hastalık kırmızı kan hücrelerinin şeklini yuvarlaktan orak şekle çevrilmesine ve hücrelerin birbirine yapışmasına neden olur. Bu durum onların kan damarlarından geçmesin, zorlaştırır ve vücut dokularında ağrı ve hasarlara yol açar.Ayrıca bu kırmızı kan hücreleri normal kırmızı kan hücrelerinden daha hızlı ölür. Orak hücre anemisi İngiltere'de bir milyon kişinin yaklaşık dörtte birini etkileyen çoğunlukla Afrika-Karayip kökenli soylarda yaygın olan bir genetik bozukluktur.
Tam kan sayımı
Tam kan sayımı testi kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri, trombositler ve hemoglobin düzeylerini kontrol edecektir. Aynı zamanda, ortalama boyutu, boyutta ve hacimde çeşitliliği ve hemoglobin konsantrasyonu gibi diğer faktörleri de kontrol edecektir. Eğer demir eksikliği anemisi varsa, kırmızı kan hücreleri normalden daha küçük olabilir. Sağlık hizmetleri uzmanı belirtileri,kullandığınız ilaçları, ve ailesinin geçmişiyle ilgili bilgi isteyebilir.
Diğer kan testleri
Tam kan sayım testiniz kansızlık olduğunu gösteriyorsa, ek kan testleri gerekebilir. Kan hücreleriniz anormal görünüm için kontrol edilebilir.
Hemoglobin elektroforezi kanınızdaki hemoglobin türünü algılar.
Retikülosit sayım testleri kemik iliğinizin yeni kırmızı kan hücreleri yapmak için ne kadar iyi olduğunu test eder.
Demir çalışmaları kanınızda demir düzeyleri ile birlikte vücudunuzdaki demir depolarını ölçmek için de yapılabilir.
Kemik İliği Testi
Vücudunuz çok az veya çok fazla kan hücrelerini üretiyorsa ya da yapıları anormal görünüyorsa, kemik iliği testi gerekebilir. Kemik iliği - kemiklerin içindeki süngerimsi doku - kan hücrelerine dönüşebilen kök hücreleri içerir. Doktorunuz bir iğne aracılığıyla kemik iliğinden küçük bir örnek alacaktır. Prosedür yaklaşık 30 dakika sürer ve biraz ağrıya neden olur.
Demir Takviyeleri
Demir tabletleri genellikle demir minerali eksikliğinden kaynaklanan anemi için gereklidir. Ferro demir, ferrik demirden daha kolay emilir. En iyisi besinlerle almaktır, özellikle portakal suyu gibi C vitamini zengini gıdalar ile almak gerekir. Ama demir ilacınızı kalsiyum, kahve ya da çayla karıştırmayınız ,emilimini engelleyebilir. Ve doktor tavsiyesi olmadan demir almayınız ya da çocukların haplara yakın olmasına izin vermeyiniz. Aşırı doz demir alımı tehlikeli olabilir. Bazı insanlara, folik asit ya da B12 vitamini takviyesi de gerekebilir.
Demir ve Hamilelik
Birçok hamile kadında hamilelikleri sırasında demir eksikliği kaynaklı kansızlık görülür. Hamile kadınlar beslenme düzenlerinde günde 14.8 miligram demir almaları gerekir. Doğum öncesi tedavideki vitaminler de demir içerebilir. Hamileliğiniz sırasında ya da doğumdan sonra kansızlık testi yaptırabilirsiniz.
İlaçlar
Anemi için ilaçlar genellikle kök hastalığını tedavi eder. Yani bazı durumlarda, kronik böbrek hastalığından dolayı oluşan anemi , hormon eritropoietin (EPO) enjeksiyonu gerektirebilir. Otoimmün bir hastalık vücudunuzun kendi kan hücrelerine saldırmasına neden oluyorsa, kortikosteroid, prednizolon gibi , saldırıyı yavaşlatabilir ve aneminin iyileşmesine yardımcı olabilir. Orak hücreli anemideyse , hidroksikarbamid olarak anılan kanser ilacı ağrılı atakların sayısını azaltabilir.
ECZACINIZA DANIŞMADAN İLAÇ KULLANMAYIN
Aneminin önlenmesi
Sağlıklı bir beslenme düzeni ile aneminin bazı türlerini önleyebilirsiniz. Demir içeren yiyecekler yağsız kırmızı et, karaciğer, balık, tofu, mercimek ve fasulye, koyu yeşil yapraklı sebzeler, kuru meyveler bunların arasında sayılabilir. Ayrıca yumurta ve süt ürünleri, ıspanak ve muz gibi B12 vitamini ve folik asit içeren gıdalar yiyiniz. Ekmekler, tahıllar ve diğer gıdalar demir , B12 ve folik asit gibi üç anahtar besin ile güçlendirilmiştir. Turunçgiller, diğer meyveler ve sebzelerde bulunan C vitamini, vücudunuzun demiri emmesini yardımcı olacaktır.
Aşırı Demir yüklemesi
Çok fazla demir ciddi problemlere sebep olabilir. Demir yüklenmesi tekrarlanan kan nakli ya da kalıtsal durumlardan olabilir, ama fazla demir almak da risk oluşturur. Demir yüklenmesinin bir çok semptomu organlarda aşırı demir depolanması ile alakalıdır ve karaciğerde, kalpte ve pankreasta problemlere neden olur. Demir düzeyi , flebotomi (kan alınması) veya ilaçlar ile azaltılabilir.
Anemi ile yaşamak
Anemiyi tedavi ettirmek ve dengeli beslenmek size daha fazla enerji verebilir ve hayatınızı iyileştirebilir. Çoğu insan anemisini sağlıklı beslenme düzeni, demir ya da vitamin takviyesi ile (eğer doktor anahtar besinlerden birinin eksik olduğunu söylerse) yönetebiliyor. Eğer kronik rahatsızlığınız varsa durumunuzu iyi kontrol altında tutarken anemiyi de kontrol edebilir ya da önleyebilir.
Sağlıklı Günler Dileriz
